EMBARQ Türkiye – Sürdürülebilir Ulaşım Derneği olarak, 2012 senesinden bu yana toplu taşıma odaklı çözümler, yol güvenliği, entegre ulaşım ile yaya ve bisiklet kullanıcılarına yönelik projeler üretiyoruz. 2012 senesinde başladığımız BikeLab İstanbul projesinden bu yana bisikletli ulaşım konusunda çalışmalar yürüten ekibimiz, 2014 senesinde İstanbul Kalkınma Ajansı’nın Doğrudan Faaliyet Desteğiyle hazırladığı “İstanbul’da Güvenli Bisiklet Yolları Uygulama Kılavuzu” projesini Kasım ayında tamamladı. Kılavuz, İstanbul’da bisiklet konusunu, bisikletin yararları, bisiklet altyapısının yönetim boyutu ve kullanıcı eğilimleri ile bisiklet yolu uygulamalarını içeren üç ana başlık altında inceliyor.
İlk adım: Paydaşlar bir araya geldi
Projeye bisiklet paydaşlarının görüşlerini alarak başladık. Bu kapsamda yerel yönetimlerin ilgili birimleriyle mülakatlar ve bisikletli ulaşım konusuna odaklanan sivil toplum örgütleriyle odak grup görüşmeleri yaptık. Bunu takiben yerel yönetim ve sivil toplumun ortak katılımıyla Vizyon Geliştirme Çalıştayı gerçekleştirdik. Çalıştay’da, farklı ülkelerden uzmanlar Avrupa’dan çeşitli örnekleri; İstanbul Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Koordinasyon Müdürlüğü yetkilisi ise, İstanbul’un bisikletli ulaşımla ilgili gelecek dönem planlarını katılımcılarla paylaştı. Örneklerin incelenmesinin ardından çalıştay katılımcılarıyla farklı gruplar halinde İstanbul’da bisiklet kullanımı üzerine bir atölye çalışması gerçekleştirdik. Atölye katılımcılarının yaptığı geri dönüşleri ise raporumuzda kullandık. Çalıştay sırasında, genel sorun ve çözüm önerilerinin yanı sıra bisiklet kültürünün geliştirilmesi adına Latin ülkelerinde hafta sonları çeşitli sokakların motorlu taşıt trafiğine kapatılarak yaya ve bisikletlilerin kullanımına sunulması örneği paylaşıldı. Norveç’te dik yokuşlar için uygulanan bisiklet asansörü gibi çeşitli ülkelerden farklı örnekler ve bunların İstanbul’da uygulanabilirliği de tartışıldı. Atölye çalışmasında ise, bisikletin diğer ulaşım türleri ile entegre olarak çalışmasının yararları ve bunun gerekliliğini ayrıca ele aldık.
İkinci adım: Anketlerle yaklaşık 4000 kişiye eriştik
Görüşmeler ve çalıştay ile birlikte İstanbul bisiklet kullanıcı profili hakkında bilgi edinmek, kullanıcı ihtiyaç ve düşüncelerini öğrenmek adına yüz yüze ve internet üzerinden olmak üzere iki anket çalışması gerçekleştirdik. Yaklaşık 4000 kişiye erişerek sonuçlar dahilinde analizler yaptık. Anket sonucunda katılımcıların büyük çoğunluğunun 0-9 yaş arasında bisiklete binmeyi öğrendiği, buna rağmen yine büyük bir çoğunluğunun bisikleti ulaşım amaçlı kullanmadığı, daha çok spor ve eğlence amacıyla kullandığı ortaya çıktı. En sık kullanılan güzergahlara ve trafikte yaşanan sorunlara birlikte baktığımızda ise, tüm semtlerde polis denetimi ve altyapı yetersizliği, yollarda güvenlik zafiyeti, trafiğin hızlı akması gibi problemlerin varlığından bahsetmek mümkün. Anket uygulamasında elde ettiğimiz temel bulgulardan bir diğeri, yolların güvensiz olduğunu düşünen bisiklet kullanıcıları arasında, kadınların daha büyük bir orana sahip olması. En güvensiz bulunan güzergah ise %40’lık oranla Üsküdar ve Bahçelievler olarak ön plana çıktı.
Üçüncü adım: İstanbul için güzergah önerileri ve teknik çalışmalar
Anket çalışmasının gerçekleştirildiği dönem süresince EMBARQ Türkiye uzmanları, İstanbul’da mevcut bisiklet yollarında saha incelemesi gerçekleştirerek genel ve özel sorunları tespit etti. Kadıköy – Pendik, Veliefendi – Zeytinburnu ve Kadıköy Moda Caddesi yolu saha incelemesi yapılan yollardan bazılarıydı.
Başta topografya olmak üzere çeşitli faktörleri göz önüne alarak, kullanıcı anketi sonuçlarını da dahil ederek İstanbul için üç yeni bisiklet yolu güzergahı önerisi sunduk. Rapor dahilinde, Anadolu yakasında Minibüs Caddesi olarak da bilinen Fahrettin Kerim Gökay Caddesi – Şemsettin Günaltay Caddesi boyunca bir bisiklet yolu, Avrupa yakasında ise Cumhuriyet Caddesi üzerinde ve Ortaköy – Rumeli Hisarı arasında birer bisiklet yolu oluşturulması önerisinde bulunduk. Önerilen güzergahlar üzerinde farklı tasarım çalışmaları gerçekleştirirken, üç boyutlu görsellerle de bu çalışmalarımızı destekledik.
Üç ay gibi kısa bir sürede gerçekleştirdiğimiz bu çalışma sonrasında ortaya 172 sayfalık kapsamlı bir rapor çıktı. Belirttiğim tüm bu çalışmaların yanında raporda, bisiklet kullanımının yararları, güvenli bisiklet yolları oluşturulması için olması gerekenler, farklı bisiklet yolları örnekleri, bisiklet park alanları ve dünyanın farklı şehirlerinden örneklere de yer verdik.
Hazırladığımız raporun başta çalıştığımız şehir İstanbul olmak üzere tüm Türkiye genelinde bisiklet yollarının oluşturulması, hali hazırda bulunan yollarda gerekli düzenlemelerin yapılması için iyi bir kaynak olacağına inanıyoruz.
