BREAKING AWAY

Bu ay bisiklet filmleri serimizde Breaking Away (Kaçış) adlı filmi inceleyeceğiz ki İngiliz yönetmen Peter Yates’in bu eseri iyi bir film olmanın ötesinde, bisikletin birleştirici gücünü göstermesi açısından da önemli.

1979 tarihli bu filmde 4 kafadar; Dave (Dennis Christopher), Mike (Dennis Quaid), Cyril (Daniel Stern) ve Moocher (Jackie Earle Haley) Indiana’nın Bloomington kasabasında gelecekleri hakkında endişe ederek zaman geçirmektedirler. Liseden yeni mezun olmuşlardır ve hayatlarının geri kalanında ne yapacakları meçhuldür. Kasabada devasa bir kampüs vardır fakat maddi durumları üniversiteye gitmelerine engel olmaktadır. Babaları kasabanın eski taş ocağının işçileri olduğu için, üniversiteliler tarafından hor görülüp “Cutters” (kesiciler) olarak çağrılan karakterlerimizin özgüvenleri sallantılıdır. Kimlik arayışını farklı bir boyuta taşıyan ana karakterimiz Dave, kendine İtalyan bir persona yaratmıştır ve şampiyon bir bisiklet yarışçısı olmayı hayal etmektedir. Üniversiteden bir kıza aşık olmuştur. Ancak bir “Cutter” olmasının getirdiği kaygıyla kendini İtalyan değişim öğrencisi olarak tanıtmıştır. Bu arada araba satıcısı babası tarafından da gerçek bir iş bulması konusunda sıkıştırılmaktadır. Kızın kalbini kazanmak ve önündeki büyük yarışa hazırlanmak gibi görevler arasında Dave, büyümeye çalışmaktadır. Film, karakterlerin hayat mücadelesi ve hayalleriyle Amerika özelinden çıkıp küresel bir anlatı haline geliyor ve ‘kaçış’ vasıtası olarak da bisikleti seçiyor.

Breaking Away çok iyi bir film. Bunun nedeni senaryo, yönetmenlik, oyunculuk, sinematografi, müzik vs. gibi filmi oluşturan her parçanın ayrı ayrı ve bütünde çok iyi olması. Hollywood’a nazaran düşük bir bütçeyle (2.3 milyon $), Indiana Üniversitesi ve belediyesinin büyük desteğiyle çekilen film, bir stüdyo ürünü olmasına rağmen bağımsız film samimiyetini yakalıyor. Filmi oluşturan etmenleri ayrı ayrı incelediğimizde ise görüyoruz ki Breaking Away’in en büyük gücü mükemmel yazılmış senaryosu. Küçük yaşta ailesiyle Yugoslavya’dan Indiana’ya göç eden Steve Tesiç’in yazdığı hikaye, en iyi senaryo dalında 1980 yılının Oscar’ını kazanmıştır. Kendisi de Indiana Üniversitesi mezunu olan Tesiç’in kişisel tecrübelerinden kurguladığı senaryo, konu-tema bağlantısı, oturaklı karakterler ve mekan tasarılarıyla birlikte eksiksiz bir anlatı haline geliyor.

İlk paragrafta bahsettiğimiz konuyu, çatışmalarla dolu güçlü bir temayla destekliyor film. Mekanların da adeta birer karakter görevi gördüğü ve ana çatışmayı kurduğu filmde, Dave ve arkadaşları kapatılıp su doldurulan taş ocaklarını yüzme havuzu olarak kullanıyor. Şehri saran kampüslerinden çıkıp taş ocağı havuzuna gelen üniversite öğrencileriyle birlikte bir egemenlik mücadelesi başlıyor ve film bu iki mekan üzerinden sınıf çatışmasını kuruyor: Devasa alanı, güzel kızları, snob öğrencileriyle gösterişli üniversite kampüsü ve vahşi, özgür, başıboş bırakılmış taş ocağı karakterlerin kimlikleriyle birebir bağlantılı. Başarılı bir görüntü yönetimiyle sahnelenen terkedilmiş taş ocağı filme heybet katıyor. Yönetmen Peter Yates ise 1968 tarihli Bullitt (Gangsterin Kaderi) filminde başarıyla sergilediği aksiyon yönetmenliğini Breaking Away’in bisiklet sahnelerinde tekrarlıyor. Oyuncu yönetimi de kusursuz ve filmde döktüren genç aktörlerin hepsi sonradan Amerikan sinemasının önemli oyuncuları haline geliyor. Geneli klasik eserlerden oluşan müziğin ise yarış sahnelerine uyumu muazzam. Bir iki yerde tekrarlanan ve aşırı göze çarpan reklamlar ile kurguda yer alan ufak hataları filmin bütçe sorunlarıyla bağdaştırıp görmezden gelebiliyoruz.

Tüm insanlar için ekonomik anlamda en ulaşılabilir taşıt olan bisiklet, sınıf farklılıklarını mümkün olduğunca ortadan kaldırıyor. Zengin-fakir ayrımı olmadan herkes bisiklete biniyor, bisiklet sınıflar arası eşitliği sağlıyor. Film de bunu üniversiteliler ve “Cutters” arasında gerçekleşen bisiklet yarışıyla veriyor. Geleneksel ve mesafeli baba figürünü son sahnede, araba yerine bisiklet üzerinde sağa sola selam verirken görmemiz, filmin bisiklet üzerine söylediği sözlerin üstünü kalın kalemle tekrar çiziyor. 2006 yılında, Amerikan Film Enstitüsü (AFI) tarafından hazırlanan “İlham Verici 100 Amerikan Filmi” listesinin 8. sırasında gösterilen Breaking Away, eminim ki içinizde bisiklete atlama isteği doğuracak.

KÜNYE 

Film adı:Breaking Away / Kaçış

Yapım yılı:1979

Yönetmen:Peter Yates

Senaryo: Steve Tesiç

Tür:Dram

Oyuncular: Dennis Christopher, Dennis Quaid, Daniel Stern, Jackie Earle Haley