Lastik seçimi her bisikletçi için önemli iken özelikle dağ bisikletçisi için kritik bir öneme sahiptir. Dağ bisikletinin farklı disiplinleri, zeminlerin çeşitliliği, değişken jant ebatları, her hava koşuluna göre ayrı lastik desenleri ve kalınlıkları vb. faktörler düşünüldüğünde, yüzlerce farklı alternatifi olan dağ bisikleti lastiklerinin seçiminde bu rehberin sizlere yardımcı olacağını umuyoruz.
Aslında her tür bisiklet lastiği tasarlanırken üç temel özellik dikkate alınır: Tutunma, dönüş direnci ve ömrü. Tüm lastik üreticileri bu üç özelliğin en uygun dengesini peşindedir. Dünya turuna çıkmış bir bisikletçi için lastik ömrü çok önemli bir kriter iken, bir gran fondo yarışçısı için tutunma, zamana karşı yarışçısı için de dönüş direnci baş rolü oynar. Ne yazık ki bu üç özelliğin de en üst seviyede olduğu bir lastik yapmak pek mümkün değildir. Tutunması çok iyi olan bir lastik çok kısa ömürlüdür, çok hızlı (düşük dönüş dirençli) ve uzun ömürlü bir lastikten de iyi tutunma değerleri bekleyemezsiniz.
Kullanım alanınıza göre doğru lastik seçimi bisikletinizin gidişini ve dolayısıyla binişten aldığınız keyfi doğrudan etkileyecektir. Lastik seçerken nelere dikkat etmeniz gerektiğini, hangi şartlar için ne gibi özellikler aramız gerektiği ve bu şartlar için yapılmış lastik modellerini büyüteç altına alıyoruz.
Tubeless nedir?
Dağ bisikletlerinde, özellikle orta segment ve üstünde sıkça duyduğumuz tubeless lastik nedir? Kelime anlamı olarak iç lastiksiz demektir. 1999 yılında Mavic, Michelin ve Hutchinson tarafından geliştirilen sistem UST (Universal Standart Tubeless), hava kaçırmayacak özel bir çember tasarımı ve bu çembere özel tasarlanmış çeperleri olan lastiğin birleşmesi ile olur. UST çember tasarımı Mavic patenti altında olduğundan, UST çember üretmek isteyen diğer üreticilerin Mavic’e belirli bir bedel ödemesi gerekmektedir.
UST sistemlerde lastik çeperleri, basınç altında çember yanaklarına tam olarak kilitlenecek şekilde tasarlanmıştır.
Son yıllarda, aynı amaca hizmet ederken, bu patentin dışında kalan ve daha popüler olan Tubeless Ready sistemlerde ise, jant teli başlıkları için kullanılan delikler özel bantlar ile kapatılır ve lastiklerin jant duvarlarına kilitlenebilmesi için tubeless uyumlu jant ve lastik kullanılır. Bu sistemlerin hava kaçırmazlığı %100 olmadığından, özel bir sıvı kullanımı gerekmektedir. Bu sıvı tubeless bant, jant yanağı ve sibop bölgelerindeki küçük delikleri sertleşerek kapatabilirken, hem de sürüş esnasında oluşabilecek patlakları da, kesiğin şeklinde göre yer yer 6mm’ye kadar durdurabilmektedir. Standart bir lastik de benzer bir uygulama ile iç lastiksiz kullanılabilir ancak ‘Tubeless sistemler için tasarlanmamış lastiklerin janta tutunması yeterince güçlü olmayacağından, yüksek basınç veya kuvvet altında kolayca janttan ayrılabilir. Bu sebeple, güvenli bir sürüş için, tubeless uygulaması yapmadan önce, lastiğinizin ve çemberinizin bu sisteme uyumlu olduğundan emin olunuz.
Lastiğin dönüş direncinde en önemli unsurlardan biri olan iç lastik ve dış lastiğin birbirine sürtünmesidir ve iç lastiksiz bu sistemlerin standart sistemlere göre dönüş direnci de çok daha düşüktür.
Dağ bisikletinde Snake-Bite olarak bilinen ve özellikle düşük basınçlı kullanımlarda, sert bir yere çarpıldığında iç lastiğin jant tarafından kesilmesi anlamına gelen durum tubeless sistemlerde mümkün değildir.
Snake-Bite endişesi olmaması, lastiğin daha düşük basınçlarda kullanılmasına olanak sağlar ve bu da zemine daha iyi tutunmasına yardımcı olur. Ancak çok düşük basınçlarda kullanım, yanal kuvvetin arttığı sert viraj dönüşü gibi durumlarda lastiğin janta tutunamayarak ayrılmasına neden olabilir.
Hız / düşük dönüş direnci
Zemin şartlarının lastiklerinizi çok zorlamayacağı bir parkurda sürecekseniz, düşük dönüş dirençli bir lastik kullanarak aynı eforla daha hızlı gitmeniz mümkündür. Dönüş direncini düşürmek için daha kısa ve sık sırt dişleri olan ancak yan dişleriyle de dönüşlerde kontrolü elinizde tutmanızı sağlayacak bir lastik seçmelisiniz. Lastik hamuru ne kadar sert ise o kadar düşük dirençli bir dönüş sağlayacaktır ancak hız için tutunma yeteneğinden biraz ödün vermiş olursunuz.
Lastik kauçuğu sertlik değeri Durometre ile ifade edilir. Durometresi 55a olan bir lastik 50a olandan daha düşük dönüş direncine sahiptir. Sürekli yavaşlama/hızlanma yapmanız gereken parkurlarda, ivmelenmenin daha hızlı olması için tekerleklerinizin ve dolayısıyla lastiklerinizin hafif olması gerekir. Ancak lastiklerinizin hafiflemesi çoğu zaman darbelere karşı daha savunmasız oldukları anlamına gelmektedir.
Sert ve gevşek zemin
Sivri kayaların bulunduğu zor bir zeminde sürüş yapacaksanız, iyi bir çekiş ve frenleme için iri ancak çok yüksek olmayan dişler tercih etmeniz gerekir. Lastiğinizin hem üst hem de yan koruma katmanlarında sahip olması, can sıkıcı bir patlak veya kesiği önleyebilir.
Her marka için değişmekle beraber bu koruyucu katmanlar çeşitli kalınlıklarda, ağırlıklarda ve özelliklerde olabilirler.
Çamur
Çamur için tasarlanmış lastiklerin dişleri diğer lastiklere göre daha yüksek olur ve böylece zeminin gevşek olan üst kısmını geçip daha sert kısmından tutunma sağlayabilirsiniz.
Dişler daha derine ulaşabilmeleri için aralarından çamurun tahliye edilebilmesi gerekir ve bu da dişler arası açıklığın biraz daha fazla olmasını gerektirir. Dar bir lastik ile gevşek çamuru aşıp zemine ulaşmanız daha kolaydır ancak binişinizin çok çamurlu olmayan kısımlarında da geniş lastiğinizin tutunması ve konforu daha iyidir.
