Yazı Doç. Dr. Uğur Haklar
Bisiklet diz eklemini zorlar
Kemiklerin birbiri üzerinde güzel kaymasını sağlayan kıkırdak dokuları özel dokulardır. Bozuldukları zaman kendi kendilerini onarma yetenekleri yoktur. Fizyolojik sınırlar kıkırdak konusunda da önem kazanır. Bisiklet sporu zevkli olduğu kadar farkında olmadan dizleri zorlayan bir spordur. Bu zorlanmalar sırasında kıkırdaklar bozulabilir ve dizde tedavisi zor olan ağrılara neden olunabilir. Ayrıca doğuştan gelen yapısal bozukluklar nedeniyle de kıkırdaklar bisiklet sporundan olumsuz etkilenebilir. Diyetle ilgili bir Çin atasözü şöyle der: ‘’Az ye hep ye’’. Birçok spor dalında olduğu gibi, bisiklet sporunda da benzer bir durum söz konusudur ‘’Kararında bisiklete bin, hep bin’’.
Sele yüksekliği işin püf noktası
Bisiklet sporu sırasında dize en az yük bindirecek şekilde bisikletin ayarlanması gerekir. Kuvvetli kaslar diz ekleminin koordineli çalışmasına yardımcı olur. Esas kas quadriceps denilen uyruğun ön tarafında yer alan dört başlı kastır. Bu kasın yanı sıra kalça kasları ve aşile bağlanan kaslarda yardımcı kaslardır. Yürürken zaman zaman quadriceps kasını dinlendirerek çok uzun mesafeler yürünebilir.
Quadriceps kasını dinlendirebilmek için de yürüyüş sırasında diz tam düz hale getirilir ve quadriceps kası bu sırada gevşer, bu sırada anlık dinlenir. Bisiklet sporunda da benzer bir şekilde quadriceps kasının anlık dinlendirilmesi gerekir ki daha uzun mesafeler bisiklet kullanılabilsin. Bu sebeple sele yüksekliği önemlidir. Sele yüksekliği öyle ayarlanmalıdır ki pedal aşağıda olduğu sırada diz düz hale gelebilsin ve quadriceps kası anlık dinlenebilsin.
Dizi ilgilendiren diğer önemli kas grubu da uyluk bölgemizin arkasında yer alan, kalçadan diz eklemine ulaşan hamstring kaslarıdır. Quadriceps kasına yardımcı olabilmek amacıyla hamstring kaslarının da kullanılması bisiklet sporunda amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda kilitli pedallar kullanılmaktadır. Kilitli pedal sayesinde ayak pedala sabitlenmiş durumdadır ve dizi bükerken hamstring kaslarının yardımıyla da pedal çevrilir ve dolayısıyla quadriceps kasına yardımcı olunur.
Kilitli pedalların ayarı önemli
Diz eklemi aslında menteşe şeklinde bir eklem değildir. Oldukça komplike bir harekete sahiptir. Diz eklemi üç planda ve üç aksta hareket eder. Dizin tam hareketi sırasında iki uzun kemik arasında yaklaşık 20 derecelik rotasyon olur. Bu rotasyonlar göz önüne alındığında kilitli pedalların ayağın pedal üzerindeki rotasyonuna izin verecek şekilde olması diz eklemi için daha iyidir. Alt ekstremitenin kullanıldığı bütün sporlarda olduğu gibi alt ektstremitenin bağlı olduğu gövde (core) kasları her zaman önemlidir. Bisiklet sporuyla uğraşan kişinin karın ve bel kaslarının güçlü olması alt ekstremitenin tüm kaslarına yardım eder.
Soğuk havada dizi koru
Tüm sporlarda olduğu gibi bisiklet sporunda da gereken ısınma hareketleri yapıldıktan sonra bisiklete binildiğinde soğuk havanın olumsuz bir etkisi olmaz. Çok soğuk havalarda sporcu arzu ederse dizi kapalı kıyafetler giyebilir.
Kapasiteyi yavaş yavaş arttır
Her insanın bir spor yapabilme kapasitesi vardır. Kapasitenin üzerinde yapılan aşırı yüklenmeler ve aşırı tekrarlar sakatlıkları beraberinde getirebilir. Eğer kişi düzenli bir şekilde spor yapmaya devam ederse fizyolojik sınırları da yavaş yavaş artar. Dolayısıyla spor kapasitesinin yavaş yavaş arttırılması en doğrusudur.
Diz eklemindeki tendinitler
Quadriceps kasını aşağıdaki tibia kemiğine bağlayan uzun bir tendon, ve bu tendonun ortasında diz kapağı denilen patella vardır. Patellanın üstündeki tendona quadriceps tendonu, altında iki tendona ise patenel tendon adı verilir. Fizyolojik sınırların zorlanması sonucunda bisiklet sporuna sıklıkla quadriceps ve patellar tendinitler görülebilir. Bu bir tahriş olarak düşünülebilir. Bu durumlarda bisikletçinin kendini dinlenmeye alması ve doktoruna başvurması en doğrusudur. Çözüm genellikle ilaç tedavisi ve fizik tedavi uygulamalarıdır.
Bisiklet sporunda diz çok önemlidir. Normal diz ağrımaz, şişmez, takılmaz. Bu semptomlardan biriyle karşılaşırsanız doktorunuza başvurunuz.
E-Posta bültenimize abone olun, en son haber ve röpörtajlardan ilk sizin haberiniz olsun!
