“Gökkuşağı mayoyu giyiyorsan, pelotondaki kimseye benzemezsiniz. Yarışlarda farklı bir bisikletçi olduğunuzu, çünkü bu mayoyu giydiğinizi düşünürsünüz.”
Bu sözler, üç kez Dünya Yol Şampiyonu olmuş Oscar Freire’ye ait. Kimsenin tam olarak bilmediği bir bisikletçiyken, 1999 Verona Dünya Şampiyonası’nda patlama yaparak uluslararası sahneye çıkan 23 yaşındaki Freire, ilk gökkuşağı mayosunu giydiğinde bisiklet dünyasını hayrete düşürdü.
“Bitiş çizgisindeki sessizlik sağır edici idi” dediği yazıyordu, yarış raporlarından birinde. Freire’nin zaferi, ona bisiklet sporunun en büyük takımlarından biri olan Mapei ile sözleşme yapmasını sağladı.
“Kariyerimi ve özel yaşantımı fazlasıyla değiştirdi” diyor 2017 yılında Freire. Freire kariyerini, Mapei adına kazandığı üç gökkuşağı mayoyla noktaladı; 1927’deki ilk dünya şampiyonasını kazanan Alfredo Binda, Rik Van Steenbergen, Eddy Merckx ve Peter Sagan ile eşit sayıda.
Geçici başlangıç
UCI ilk resmi Yol Dünya Şampiyonası’nı 1921’de organize etti. Şampiyona, bisikletin yönetim organı UCI’ın yarışı profesyonellere açmasına kadarki altı yıl boyunca sadece amatörlerle sınırlıydı. UCI’ın ilk icraatı, olimpiyat halkalarını temsil eden, beş farklı renkteki bandı, mayodan yatay olarak geçirmesiyle tasarladığı gökkuşağı mayo oldu.
Profesyonel yarışçıların amatör yarış takviminin zirvesine dahil edilmesi beraberinde tartışmaları da getirdi. Bazıları, zaten hedefledikleri prestijli yarışlara sahip olan profesyonelleri dahil etmenin yarışın önemi açısından olumsuz etki edeceğini ve sadece parayla motive olduklarını düşündükleri yarışmacılarla bu işin yürümeyeceğini söyledi.
1927 Dünya Şampiyonası, Almanya’da, yeni açılan Nürburgring pistinden başladı. UCI hem amatörlerin hem de profesyonellerin tek bir yarışta yarışmasına karar verdi, ancak her iki kategori de klasman anlamında birbirinden ayrıldı. Bu karmaşa bazı federasyonları ve bisiklet üreticilerini rahatsız etti.
Ya ünlü, maaşı cömertçe ödenen ve sponsoru olan bir profesyonel, yoksul ama korkusuz bir amatör tarafından geçilirse? Peki ya dünya şampiyonasının güvenilirliği tehlikeye girmez miydi? Dünya şampiyonalarının değer kazanması için bir büyük kazanan gerekiyordu ve Fransız profesyoneller, şüpheleri yüzünden tamamen yarıştan uzak dururken, İtalyanlar toplu olarak er meydanına çıktı.
Yiğitler arasında, iki kez Giro kazanan Binda ve hanesine dokuz ulusal unvan ve birden fazla anıtsal klasik birinciliği yazdıran büyük rakibi Costante Girardengo, yani orijinal Campionissimo vardı.
Girardengo’nun yedi dakika önünde yarışı tamamlayan Binda, açık ara farkla ilk gökkuşağı mayonun sahibi oldu. Bu esnada Domenico Pieontesi İtalyan podyumunu tamamladı.
La Stampa’da gazeteci Giuseppe Tonelli, “Bir bisiklet yarışı için ağlamanın abartılı olduğunu düşünebilirsiniz” yazdı ve devam etti, “ama podyuma çıkan İtalyanların tümü boğazımızda bir yumru ve gözlerimizde bir gözyaşı hissettirdiler.”
Yeni bir dönemin başlangıcı
Eğer Binda, 1927’de vatandaşlarının gözünden mutluluk göz yaşları getirdiyse, 12 ay sonra mayosunu korumak için çıktığı yarışta gösterdiği performansa tepkiler çok farklı olmazdı. Bu sefer, Binda ve Girardengo arasında İtalya’nın onuru için hararetli bir savaş vardı ve her biri için diğerinin büyük yarışları kazanmasının önlenmesi, en az kendilerinin kazanması kadar önemliydi.
1928’de plan herkesin anlayabilmesi için açıktı: Çift diğerine galibiyet hediye etme korkusuyla birlikte çalışmak istemiyordu. Hiçbiri o gün yarışı bitiremedi ve her ikisi de İtalya Federasyonu tarafından “Bu önemli dünya şampiyonasında, İtalyan bisikletinin prestijini imanla ve kararlılıkla savunmama” iddiasıyla cezalandırıldı.
Ulusal medya her iki bisikletçiyle alay etti. İtalyan yayıncı Sports Giallo, iki korkusuz bisikletçiyi, mücevherlerle süslenmiş parmaklarıyla tutan ve arka tarafından havaya kaldıran, büyük elli ve sert görünümlü bir hakemi gösteren bir karikatür yayınladı. Hakemin sağ eli, bir okul müdürü gibi bir çift yaramaz öğrencisini aşağı bırakmaya hazırdı.
Bu, gökkuşağı mayo avında birlikte çalışmayı reddeden aynı ülkeden takım arkadaşlarına ilk örnekti, ama son olmayacaktı.
Kadınlar için dünya şampiyonası düzenlenmesi 30 yıl alacaktı. 1958’in ilkbahar aylarında, Rusya ve Büyük Britanya’nın lobi faaliyetlerine yanıt veren UCI, resmi olarak kadın dünya şampiyonalarını yılın ilerleyen aylarında düzenleyeceğini duyurdu. Reims, Fransa’da düzenlenen şampiyonanın ilk galibi, Lüksemburg’dan Elsy Jacobs oldu. İki yıl sonra Britanya’dan Beryl Burton mayonun yeni sahibi oldu ve başarısını 1967’de tekrarladı.
Yedi yıl içerisinde dört kere gökkuşağı mayoyu kazanan Belçikalı Yvonne Reynders, şampiyonanın ilk yıllarını domine etti. Reynders’in rekoru 1995’e kadar geçerliliğini korudu, ta ki Fransız Jeannie Longo beş şampiyonluk elde edene kadar. Aynı zamanda dağ bisikleti ulusal şampiyonu olan Longo, yarışın ikinci turunda kaza yapmasına rağmen ayağa kalktı ve solo galibiyete imzasını attı. Podyumda Longo’nun gözlerinde yaş, ayağında ise yara vardı.
“Pist alanında bırakacaktım” diyor sonrasında Longo. “Ancak devam etmem yönünde eşim tarafından cesaretlendirildim. Bacağımdaki yaraya baktı ve ‘Hiçbir şey değil’ dedi. Dağ bisikletinde yarışınca kazalardan hızlıca toparlanmayı öğreniyorsunuz.”
Bazılarının ortaya attığı mayonun lanetli olup olmadığı sorusuna cevap aramak için yıllar boyunca, gökkuşağı renklerini taşıyan bisikletçilerin başarılı olma sıklığı incelendi. 2015 yılında İngiliz Tıp Dergisi’nde konuyla ilgili bir makale bile yayınlandı (şaşırtıcı bir şekilde teoriyi çürüttü).
Philippe Gilbert, Eylül 2013’te L’Equipe’a verdiği demeçte, “Lanetli bir mayo değil” dedi. “Ancak sorun şu ki herkesin gözünün üstünde olduğu bir mayoyla fark edilmeden peloton içerisinde atak yapamıyorsunuz.” Bu da kazanmayı zorlaştırıyor ama yine de mayo, bisiklet sporunun en gözde ödüllerinden biri: Tüm sezon boyunca bir bisikletçinin sırtında kalan benzersiz ve görünür bir başarı sembolü. Gökkuşağı mayo sizindir – elbette biri onu sizden alana dek.
Bu mayo, Paul Van Bommel’in Belçika, Boom’daki Bisiklet Deneyim Merkezi’nde sergilenen hatıra koleksiyonunun bir parçası. dETAYLI BİLGİ için Deschorre.be/ developdroom.html adresini ziyaret edebilirsiniz
E-Posta bültenimize abone olun, en son haber ve röpörtajlardan ilk sizin haberiniz olsun!
