Yazı Maria David Fotoğraf Matt Grayson
Bu yıl dünya şampiyonası Ruanda ile ilke kez Afrika’ya uğradı. Peki harika bir Dünya Şampiyonası’nı ne oluşturur? Parkur mu? Performanslar mı? Arka plan mı? Katılımcılar mı? Kalabalık mı? Tarih yazma mı? Liste uzayıp gider. Afrika’da düzenlenen ilk Dünya Şampiyonası, adını ve coğrafyasını bisiklete mükemmel biçimde uyduran bir ülkede koşuldu: Bin Tepeler Ülkesi.
Sahneler – kalabalıklardan kırsala kadar – nefes kesiciydi, hatta en sesli eleştirmenlerin bile inkâr edemeyeceği türdendi. Çünkü evet, burada da tartışma vardı. Birçok kişi, UCI’nin etkinliği insan hakları sicili sorunlu bir ülkede düzenleme kararını eleştirdi. Bazıları ise parkuru – özellikle kadınlar yol yarışında 168km ve 3.350m tırmanış, erkeklerde ise 268km ve 5.475m tırmanış – modern çağın en zoru olarak nitelendirdi.
Eritreli sprinter Biniam Girmay, erkekler yol yarışı öncesi şöyle dedi. “Bu parkur Afrikalı bisikletçiler için çok zor.”
Ama bu bisiklet sporu – hikâyeden ve gösteriden asla uzak değil. İster Kanada adına kadınlar yol yarışında Magdeleine Vallières’in beklenmedik zaferi olsun, ister erkeklerde Tadej Pogačar’ın 66km’lik solo atağı… Yahut Fransız sporcu Célia Gery’nin ilk bağımsız kadınlar U23 yol yarışındaki zaferi. Ya da belki de her şeyin saf küresel çeşitliliği. 36’sı Afrika’dan olmak üzere toplam 108 ülke temsil edildi.
Cyclist Türkiye, iki Ruandalı bisikletçi ve bir ulusal antrenörle konuşarak hikâyelerini dinledi.
Xaverine Nirere, Rwanda
Kadınlar Elit Bireysel Zamana Karşı, 27.
“İlk başlayan olarak korktum [Nirere, şampiyonanın ilk yarışında rampadan çıkan ilk pedaldı]. Arkamdaki en güçlü bisikletçilerin beni yakalayacağından endişelendim. Ayrıca ilk kez gerçek bir zamana karşı bisikletiyle yarışıyordum. Fazla hazırlık zamanım yoktu ama bisiklete binip kalabalığın sesini duyduğumda baskı kalktı. En hızlı Afrikalı olarak bitirmek benim için bir zafer gibiydi.
Yol yarışında zaman farkı nedeniyle dokuz tur sonra parkurdan çıkarıldım. Bu aynı zamanda, hâlâ savaşmamıza rağmen çok az Afrikalının yarışı bitirebilmesi anlamına geldi. Bizim için her tur önemli bir deneyim. Bu yüzden burada daha yüksek seviyede daha fazla yarışa ihtiyacımız var. Şu anda yalnızca Afrika Şampiyonası gibi birkaç yarışımız var, bu yeterli değil. Eğer UCI ve diğer federasyonlar Afrika’ya daha fazla kadın yarışı getirip bize Avrupa’da daha fazla fırsat sağlasa, en iyilerle rekabet edecek deneyimi ve özgüveni kazanırdık.
2022’de Team Amani ile sözleşme imzaladım, bu sayede Avrupa’da yarışma şansım oldu ve bu büyük bir adımdı; kariyerime başlamak için bir platform ve ailemin de dediği gibi evdeki bazı sorunları çözmek ve bir gelecek kurmak için bir fırsattı. Bu yolu izlemek için okulu bıraktım, bu yüzden şimdi her şeyimi vermek zorundayım.
Ağabeyim bana bisiklete başlamam için ilham verdi ve Ruanda’nın en iyi bisikletçilerinden biriydi. Her zaman birlikte antrenman yapardık ve ihtiyacım olan ekipmanı bana o aldı ama şimdi sadece görüntülü aramalarla konuşabiliyoruz [Valens Ndayisenga, iki kez Tour of Rwanda kazananıdır ve 2018’de Ruanda Bisiklet Federasyonu’nun üst kademesindeki yolsuzluk iddialarına sırt çevirerek emekli olmuştur. Şu anda ABD’de yaşıyor].
Birçok zorluk oldu; insanlar kızların bisiklete binmemesi gerektiğini söyledi, annemin bunu anlaması da zor oldu, ağabeyim bıraktığında ise daha da zorlaştı. Ama hayat hiçbir şeyi bedavaya vermez, bu yüzden savaşmaya ve ilerlemeye devam ediyorum.”
Samuel Niyonkuru, Ruanda
Erkekler U23 Bireysel Zamana Karşı 28.; Erkekler U23 Yol Yarışı 50.
“Yol yarışı parkuru çok zorluydu – şimdiye kadar yaptığım en zor yarışlardan biriydi. Elbette yolları iyi tanıyordum ama tırmanışlar zordu ve tempo daha baştan çok yüksekti. Ama aynı zamanda, evimdeki yollarda, bu kadar çok insanın tezahürat yapmasıyla yarışmak çok güzeldi ve sokakların taraftarlarla dolu olduğunu görmek bana büyük bir enerji verdi. Bu, asla unutamayacağım bir his.
Dünya Şampiyonası’ndan birkaç hafta önce Umman’daki Salalah Turu’nda yarıştım ve genç bisikletçiler klasmanında ikinci, genel klasmanda altıncı oldum, bu da formumun iyi durumda olduğunun göstergesiydi. Sonra Ruanda’ya, yüksek rakıma döndüm [Ruanda’nın ortalama rakımı yaklaşık 1.600 metredir]. Dayanıklılığa ve tırmanışa odaklandım, bazen günde beş saati aşan uzun bisiklet sürüşleri yaptım. Ayrıca tempo yönetimi üzerine çok çalıştım çünkü bu tür yarışlarda çok hızlı başlarsan bitiremezsin, bu yüzden hedefim akıllı sürmekti.
Enerji tasarrufu yapmak için ilk büyük grubun arkasında kaldım, özellikle ilk turlarda. Sonra büyük ataklar başladığında en iyi Avrupalı bisikletçileri takip etmeye çalışmadım. Bunun yerine sadece kendi ritmime odaklandım. En önemli şey pes etmemek, kendi tempomu bulmak ve çizgiye kadar gücü doğru şekilde yönetmekti.
U23 yol yarışı gerçekten çok zorluydu [118 start alan sürücüden yalnızca 56’sı bitirdi] ama Afrika topraklarında bir Dünya Şampiyonası’nı bitirmek benim için çok anlamlıydı. Yarışırken nereden başladığımı düşündüm – köyümde tek vitesli bir bisiklet sürerken – ve şimdi dünyanın en iyi bisikletçileri arasında bitiriyordum. Bu beni duygulandırdı ve gelecekte çalışmaya, gelişmeye devam etmem için bana daha fazla motivasyon verdi.”
Adrien Niyonshuti, Ruanda
Benin Milli Takım Antrenörü
“Ben Benin Milli Bisiklet Takımı’nın baş antrenörüyüm, ancak Ruandalıyım. Ruanda’da çalışmaya devam etmek isterdim. Buna karşın yetkililer akademimi [2013’ten 2022’ye kadar faaliyet gösteren Adrien Niyonshuti Bisiklet Akademisi] kapatmaya zorladı. Bu yüzden ayrılmak ve Afrikalılara fırsat verebileceğim başka bir yer bulmak zorunda kaldım.
Bisiklet sporu sadece sürüşle ilgili değil, aynı zamanda teknolojiyle de ilgilidir. Afrika’daki bisiklet pazarı çok büyük değil. Bu yüzden ekipmanı Birleşik Krallık, ABD veya Avrupa’dan bulmak zorundayız. Sponsorlarım ve Team Africa Rising [profesyonel Afrika bisikletçiliğini destekleyen kâr amacı gütmeyen bir kuruluş] ile antrenör Jock [Jonathan Boyer, Amerikalı eski profesyonel bir bisikletçi ve 2022’de çocuk istismarı suçunu kabul eden, 20 yıllık ertelenmiş cezanın bir yılı ile beş yıllık denetimli serbestlik cezasına çarptırılmış tartışmalı bir isim] harika oldular. Uzun süredir Jock ile çalışıyorum. Antrenörlük ve mentorluk konusunda yardımcı oluyor.
Bence bu şampiyonalar, Afrika’da bisiklet sporunda bazı şeyleri nasıl değiştirebileceğimizi öğrenmek için bir fırsat. Örneğin, UCI’ye bağlı olan Afrika Bisiklet Konfederasyonu’nda 54 federasyon var. Ancak burada yalnızca bir ya da iki büyük yarış düzenleniyor. Keşke daha fazlası olabilseydi. Belki 22 veya 25 yarış… Fakat bu, federasyonların organizasyonuna ve sponsorların sağlayacağı daha fazla paraya bağlı.
Bu şampiyonaların yapılması, birçok Afrika bisiklet federasyonunun deneyim kazanmasını sağlıyor. Üstelik kendi ülkelerinde işleri nasıl daha iyi yapabileceklerini de görüyorlar.. Şampiyonalar Avrupa’da düzenlendiğinde durum böyle olmuyor. O zaman Afrikalı federasyonların bir sporcu göndermesi çok pahalıya mal oluyor. Lakin Ruanda’ya Afrika ülkelerinin gelmesi çok daha kolay. Bu nedenle, Afrikalıların sadece yeteneklerini değil, organizasyon becerilerini de göstermeleri için iyi bir fırsat.”
İlgili Yazılar
- Yol Dünya Şampiyonası 2025: Tadej Pogačar üst üste şampiyon
- Yol Dünya Şampiyonası 2025: Ruanda ve bisiklet
- Yol Dünya Şampiyonası: Remco Evenepoel, üst üste üçüncü zamana karşı şampiyonluğunu kazandı
- UCI Yol Bisikleti Dünya Şampiyonası 2025 hakkında bilmeniz gereken her şey: Yarışlar, tarihler, rotalar ve favoriler
