Yazı Emirhan Kılıç Fotoğraf Tarık Gül
Cyclist Türkiye Atölye’de vites teli değişimini anlatacağız.
Vites sisteminin en önemli parçalarından biri olan vites telleridir. Vites telleri, zamanla kullanım koşullarına bağlı olarak yıpranır ve eskir. Bu durum viteslerin çalışmasını kısıtlayarak sürüş kalitesini olumsuz yönde etkiler. Açık ortamlarda saklanan ya da uzun süre olumsuz hava şartlarında kullanılan bisikletlerin vites telleri altı ayda bir kontrol edilip, yıpranmışsa değiştirilmelidir. Vites tellerinin değişim zamanın geldiğini ise. Telin paslanmış, korozyona uğramış ya da saçaklanmış olmasından rahatlıkla anlaşılabilir.
Kullanıcı, vites teli seçimi sırasında mümkünse sistemde kullanılan markayla uyumlu bir tel tercih etmelidir. Teller farklı özelliklere sahip olduğu için aynı özelliği taşıyan teller ile değiştiğinde ancak ilk günkü verimliliği sağlar. Vites tellerini ilgilendiren tüm bu konular dış kablolar için de geçerlidir. Yeni tel, eski dış kablolar ile kullanıldığında tam performans sağlamayacaktır.
Gerekli malzemeler, yıldız tornavida, alyan seti, kablo kesici, gres yağı, pense ve tel başı kapsülü gerekecek.
Sırasıyla yapılan işlemler
Öncelikle tellerin vites kolundan kolayca sökülebilmesi için ön ve arka vites en ufak çarklara alınmalıdır (Örn: Ön vites 1, arka vites 9, 10 ya da 11). Bu viteste tel en gevşek konumda olduğu için montaj esnasında da kolaylık sağlayacaktır. Sonra tel başlarındaki kapsülleri keserek işleme başlayabiliriz.
Tellerin vites aktarıcılarına bağlı olduğu vidaları telin kolay sökülebileceği kadar gevşetiyoruz ve telleri vites koluna en yakın noktadan çekiyoruz. Bu işleme başlamadan önce tel uçlarında saçaklanmalar varsa telin sıyrılabilmesi için kesilmesi gerekir.
Dış kablolardan ayrılan telleri vites kolundan çıkarmak için, kullanıcı önce dağ bisikletlerinde vites butonlarının arasında yer alan plastik kapağı (yıldız vidalı) sökmelidir. Yol bisikletlerinde ise, kullanıcı elciği geriye doğru çeker ve ardından teli dışarıya doğru iterek tel başına ulaşır. Tel başına ulaştıktan sonra, kullanıcı eski vites telini kolayca vites kolundan çıkarabilir. Aynı yöntem izlenerek yeni vites teli, vites koluna yerleştirilir.
Vites teli değişiminin ince detayları
Dış kabloların uçları paslıysa ya da dış yüzeylerinde bükülme varsa, bu kablolar yenileriyle değiştirilmelidir. Yeni dış kablolar, fabrika ölçüleriyle aynı uzunlukta kesilmelidir. Uçlarına plastik kapsül takılarak kadrodaki yuvalara yerleştirilmelidir.
Eğer yeni teller teflon kaplama özelliğine sahip değilse. Telleri gres yağıyla ya da üreticinin önerdiği özel kablo yağıyla yağlamalıdır. Uygulanan yağ, telin rahat hareket ederek vites geçişlerini de kolaylaştıracaktır. Ayrıca olumsuz hava koşullarında daha uzun süre verimli çalışmasını sağlayacaktır.
Telin montajından sonra gerginlik ayarına vitesin kaldığı yerden (ön vites 1, arka vites ise en küçük dişlide) devam edeceğiz. Vites ayarını kolaylaştırmak için, kullanıcı yeni takılan vites tellerini 4–5 cm kadar uzun bırakarak kesmelidir. Bu detay vites ayarı esnasında işinizi kolaylaştıracaktır.
Zinciri bir üst dişliye almak için vites butonuna bastığımızda. Zincir olduğu yerde duruyorsa tel gevşek, bir basışta iki dişli üste geçiyorsa gergin olduğunu anlıyoruz. Gergin ya da gevşek olan arka vites telinin gerginlik ayarını. Arka mekanizmaya bağlandığı noktadaki tel gerginlik vidasından ayarlayabiliriz.
Ön vitesin gerginliğini ayarlamak için; eğer vites kolunda ayar vidası bulunmuyorsa. Ayar vidası olmayan sistemlerde, kullanıcı kadro ile telin birleştiği noktada bulunan bağlantı vidasını kullanarak teli gerer ya da gevşeterek gerekli ayarı yapar.
Son adım olarak, tel başlarının saçaklanmasını önlemek için uçlarına metal kapsülleri takıp pense ile sıkıştırmamız gerekiyor. Ön vites arka tekerleğe doğru bükülmelidir. Bu işlem pedal hareketi esnasında vites telinin ayağınızı çizmesini önleyecektir.
