Bisikleti yeni aldınız, tüm ayarlarını yaptırdınız. Sürüşlere başladınız ve bir süre sonra vites grubunuzdan sesler mi gelmeye başladı? Zincirindeki yağ azalmış olabilir mi? Ya da tellerindeki gerginlikte bir değişiklik olmuş olabilir mi? Bunlar büyük problemler mi? Hayır. Zinciri yağlarsınız. Tel gerginliği ise beş dakikanızı almadan yeniden ayarlatabileceğiniz bir şeydir. Peki ya tüm bunlarda bir problem yok ve siz hala ses geliyor diyorsanız ne yapmalı?
Zincir çapraz olmasın
Doğru vites kullanmanın ne olduğunu, mağaza çalışanları size bisikleti satarken anlatmış olmalılar. Doğru viteste sürüş yapmak demek, zinciriniz aşırı biçimde çapraza düşmemiş bir vaziyette sürüş yapmak demektir. Çapraza düşmek, zincirin aynakol ve ruble (kaset) arasında çapraz bir hat izlemesi olarak özetlenebilir. Çok uç durumlarda çapraza düşebilir ve kısa bir süre böyle idare edebilirsiniz. Çıkamadığınız bir yokuşta veya vitesin diğer dişliye geçmediği zamanlarda idareten bu şekilde sürüş yapmanızda sorun yok. Ancak, zincir bu şekilde çapraz konumdayken sürüş yapmayı alışkanlık haline getirirseniz ve bacaklarınızı buna alıştırırsanız, hem zinciriniz hem de rubleniz ve hatta aynakolunuz bundan zaman içinde büyük zararlar görecektir. Zincir, arka rublenizin üzerindeki dişlilerde düz bir konumda olmadığından, zincirin dış yüzeyi, rublenin diğer dişlilerine sürtmeye başlayacaktır. Bu da zamanla aşınmaya sebep olacaktır. Hem zincirinizin hem de rublenizdeki dişlilerin formu bozulacaktır.
İlk sürüşlerinizde hangi viteste olduğunuzu anlamak biraz zor olabilir. Ancak, sonraları buna alışacak ve eğilip rublenize bakmadan da hangi viteste olduğunuzu kestirebilir hale geleceksinizdir. Vites değiştiricilerinde yazan rakamlara takılmayın. Sürerken bacağınızdaki hisse odaklanarak, kaçıncı viteste olduğunuzu tahmin etmeye çalışın. Zamanla daha az yanılacak ve sonunda tamamen anlayabiliyor olacaksınız. Basit bir mantıkla açıklamak gerekirse; normal şartlar altında zinciriniz rublenizdeki büyük dişliye ne kadar yaklaşıyorsa, aynakolunuzda da yani ön vitesinizde de büyük çarktan o kadar uzaklaşmalıdır. Zinciri çapraz kullandığınızda gelen ses, zincirinizin ön aktarıcıda içe veya dışa doğru gidecek yeri kalmadığından, o aktarıcının iç duvarına sürtünmesinden kaynaklanıyordur. Şehir içinde kullanırken, eğer üçlü aynakolunuz varsa, ortadakinde tutmanızda yarar var. Arkayı ise, genellikle rublenin üst veya orta bölgelerinde kullanabilirsiniz. Dik bir yokuş geldi ve vitesi hafifletmeye mi ihtiyacınız oldu? Rubleyi en hafif hale, yani en büyük dişliye çıkarırsınız. Eğer ses gelmesin istiyorsanız, öndeki vitesinizi, en küçük çarka alabilirsiniz. Böylece sesi kesilmiş, biraz daha hafiflemiş ve sizi yormayan bir sürüşe sahip olursunuz.
Doğru kadans
Bir başka yanlış vites kullanımı durumu da kadansla alakalıdır. Yani, pedal çevirme devrinizle ilgili bir sorun var demektir. Her insanın rahat ettiği, verimli olduğu bir pedal devri aralığı vardır. Genelde 70-90 RPM (dakikada çevrilen pedal sayısı) arası değişen bu değerin daha altına indiğiniz zaman dizleriniz başta olmak üzere zorlanacak, üstüne çıktığınız zaman ise pedal çevirme hareketiniz verimsizleşecektir.Eğer ayaklarınız gereğinden fazla dönüyor ama bisikletiniz çok yol almıyorsa, muhtemelen yanlış vitestesinizdir. Yokuşta olmanız haricinde hafif viteste kullandığınız durumlarda, ayaklarınız zaman zaman boşa dönebilir. Siz boşuna o kadar hızlı çeviriyor olabilirsiniz. Bu tip bir sürüşü yaparken selenin üzerinde sekmeye başlayacaksınız. Dikkat ederseniz bunu da fark edeceksinizdir. Doğru viteste sürüş yaparken, selenin üzerinde asla sekmezsiniz.
Vites değiştirmek
Son olarak, vites parçalarınızı yıpratmadan kullanmak istiyorsanız, yokuşa başladıktan sonra değil yokuşa yaklaşırken vites değiştirin. Tırmanışı önünüzde görür görmez, vitesinizi hafifletin ve öyle tırmanmaya başlayın.
Hangi eğimde hangi vitese almanız gerektiğini deneme yanılma yöntemiyle zaman geçtikte oturtabilirsiniz. Yokuş esnasında vites değiştirdiğinizde arka aktarıcınızdan gelen çatır çutur sesler, aktarım organlarını gereksiz yere zorladığınız anlamına gelmektedir.
Yokuşta pedala en çok yüklenilen o en dik bölgelerde vites değiştirmeye çalışmak oldukça sakıncalıdır. Bundan sakınmanız hem zincirinizin atmasını engelleyecek, hem de vites sisteminin ömrünü uzatacaktır. Değiştirmeniz gereken tek alışkanlık yokuşa gelmeden önce, zorlanacağınızı tahmin ettiğiniz yerde vitesi yumuşatmanız.
Bunun haricinde düz yolda vites değişimi yaparken vites değiştirdiğiniz esnada pedala uyguladığınız kuvveti birazcık azaltmanız, vites mekanizmasının ömrünün uzaması açısından oldukça faydalı olacak ve alışılmadık sesler duymanızı engelleyecektir.
