Yazı Seçil Öznur Yakan
Tur bisikletinde lastik seçimi en önemli aşamalardan bir tanesidir. Zira tur bisikletinin amacı, bisikletle yolculuğunuz sırasında sizi ve eşyalarınızı güvenli ve konforlu biçimde taşımaktır. Bunu taşıyıcı aksam; yani kadro ve tekerlekler sağlar. Eski demir jantları unutun. Çok kolay deforme olmaları, paslanmaları ve ağır olmaları nedeniyle artık tamamen silinmiş durumdalar. Alüminyum jantlarda ise durum son yirmi yılda çok değişti: Çift katlı ve kapsüllü jantlar geldi. Çift katlı çünkü deformasyona karşı çok daha dayanıklı, kapsüllü çünkü jant telinin uyguladığı çekme kuvvetine karşı jantı korumalı.
Yanakları parlatılmış alüminyum jantların yanı sıra CSS işlemi gören yanaklı jantlar da vardır. Carbide Super Sonic işleminde jantlar seramik karbid partiküller tarafından süpersonik hızlarda kumlama işlemine tabi tutulur. Onlara kısaca seramik jant denir. Yağış ve çamurda daha yüksek frenleme performansı gösterir. Normal alüminyum janttan dört kata kadar daha uzun ömürlüdür. Kaliteli bir göbek ve jant ile beraber tabii ki kaliteli jant telleri de gerekli. Bütün bu malzemelerin bir araya gelmesi de yetmiyor ki bir de tekeri örecek deneyimli eller gerekiyor. Göbek tipine (standart göbekler, Rohloff gibi kapalı göbekten vitesler ya da dinamolar) göre örme şekli değişir.
Tekerin kullanım amacına göre ikili, üçlü ya da dörtlü (radyal örme tur bisikletinde kullanılmaz) olabilir. Yanlış örme işçiliği ile hem göbek hem de jant tehlike altındadır. Çok az ya da fazla gerginlik göbeğe, tellere ve janta zarar verir. Jantta kullanılan malzeme kaliteli ise ve örme işçiliği doğru yapılmışsa, janttaki delik sayısının 32 ya da 36 olması pek fark etmez. Tur bisikletlerinde genelde en az 32 delikli jantlar kullanılır çünkü yükü daha az sayıdaki teller güvenli bir şekilde taşımayabilir.
Lastik
Güzel ve kaliteli bir teker takımı aldınız diyelim, onun üstüne ne takacaksınız? Kalitesiz, naylon, kolayca kayan ve delinen lastikleri mi? Kesinlikle değil. Ben Schwalbe Marathon Mondial lastikler kullanıyorum. Şimdiye kadar asfalt, patika, yağmur, çamur ve karda kullandım. Her acil durumda ‘’Ne iyi tutuyor bu lastikler!’’ deyip duruyorum.
Lastiğimin kalınlığı 2.00. Kalın lastiklerin çok sürtünme yarattığı gibi genel bir inanış vardır fakat deneyimler ve bilim bunun doğru olmadığını söylüyor. Asıl cevap lastik deformasyonunda gizli.. Her lastik yük altında biraz yassılaşır. Bu, yassı bir temas bölgesi yaratır. Dar ve geniş bir lastik, aynı basınç altında aynı miktarda temas bölgesine sahiptir. Geniş lastiğin geniş bir temas bölgesi, dar lastiğin ise daha dar ama aynı zamanda daha uzun bir temas bölgesi olur. Bu yassı bölge karşı ağırlık olarak düşünülebilir.
Dar lastik, yassı bölgeden daha uzun olduğu için, teker her çevirişinde yuvarlaklığını kaybeder yani daha “deforme” olur. Geniş lastikte ise, deforme olan radyal bölge daha kısa olduğu için, lastiği daha yuvarlak hale getirir. Böylece teker daha iyi döner. Ayrıca kalın bir lastik, yolun bozuk kısımlarında, engebeli arazide, onun kadar önemli olan yola paralel mazgallarda ve tramvay hatlarında da sizi korur. Aynı zamanda daha az basınçla kullanıldıkları için, sürüş daha verimli ve daha rahattır, hafif bir süspansiyon gibi de çalışır.
Schwalbe lastikleri, diğer markalardan biraz daha pahalı olsa da turlar ve şehir kullanımı için idealdir diyebilirim. Sadece profilinden dolayı değil, lastiğin hamurunun karışımı da yüksek kalitede. Yani, naylon değil gerçek kauçuktur. Ayrıca içindeki özel koruma tabakası ile patlamaya karşı çok dayanıklıdır. Bisikletle yolculuğa çıkacaksınız ve lastiklerinizin kalitesinden şüphe mi ediyorsunuz? Yolculuğunuza çıkmadan önce mutlaka lastiklerinizi yenileriyle değiştirin. Yeni lastik ararken kendinize şunu sorun: Asfaltta mı süreceğim yoksa kötü toprak yollarda mı?
Sürüş
1. Geniş lastikler: Eğer kötü bir yolda kullanacaksanız 50 mm gibi geniş lastikler alın. Elbette MTB’lerdeki gibi derin tırtıkları olan lastikler değil. Onlar yük ile sürdüğünüzde çok verimsiz olur ve direniş yapar.
2. Lastik havası: Lastik basıncınızı mutlaka kontrol edin. Lastiklerin çoğunun üzerinde kullanılabilecek maksimum basıncı bulabilirsiniz. Minimum ve maksimum arasındaki orta değer, konforunuz için daha uygun olur. Maksimum basıncı kesinlikle geçmeyin. Hem lastiğe hem de janta zarar verirsiniz. Minimum basınçtan daha az basınçla da sürmeyin ki lastiğiniz yıpranmasın. Ayrıca jantınız bir taşa çarpıp rahatlıkla zarar görmesin. Eğer 30 kg yükünüz varsa, lastiğinizi ortalama değerden 0,5 bar daha fazla hava basarak kullanın.
3. Pompa: Kullandığımız lastikler geniş olduğundan, hava kapasitesi yüksek. Rahat kullanabildiğiniz bir pompa seçin. Pompayı sadece patlak bir lastiğiniz olduğunda değil, zaman zaman lastiğin havası azaldığında da kullanacaksınız. Büyük, kullanımı kolay ve göstergeli atölye pompası ile küçük, hafif, taşıması kolay olan el pompasının avantajlarının birlikte olduğu bir pompa seçin.
4. Keskin cisimler: Lastiklerinizi düzenli olarak kontrol edin. Cam parçası ya da keskin taş parçaları arayın. Her ne kadar lastiklerinizin koruyucu bir alanı varsa da. İçine az da olsa giren bir çam parçası teker döndükçe içeriye daha çok girer ve etkisini arttırır.
İyi bir lastik almak, bisikletinize, yolculuğunuza ve güvenliğinize yapacağınız en iyi yatırımlardan biridir. Bisiklet üzerindeki her parçayı dikkatle inceleyip, amacınıza uygun seçim yapmanız gerekir.
